Bình Định không chỉ được biết đến là vùng “đất võ trời văn” mà còn “thủ phủ” của rất nhiều làng nghề truyền thống nổi tiếng như: rượu bàu đá Cù Lâm, bánh tráng Trường Cửu, nón ngựa Phú Gia,… Và đặc biệt, với hơn 200 tuổi, làng chiếu cói tại Hoài Châu Bắc đã vang danh khắp nơi, liệu bạn có biết? Hãy cùng theo chân Hi.Quynhon khám phá làng nghề thuộc hàng “bô lão” này nhé!
Làng chiếu cói tại Hoài Châu Bắc
Hoài Châu Bắc là một xã thuộc huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, có phía Bắc giáp Quảng Ngãi, phía Đông giáp xã Tam Quan Bắc, phía Nam giáp xã Hoài Châu, phía Tây giáp xã Hoài Sơn.
Người dân ở đây chủ yếu theo nghề nông, họ chăn nuôi gia súc, gia cầm, trồng lúa nước và làm chiếu cói. Làm chiếu cói là nghề truyền thống, có từ bao đời nay, gắn bó thân thuộc với những người dân lam lũ của mảnh đất Hoài Châu Bắc cũng như một số vùng miền khác như chiếu Hới (Thái Bình), Bàn Thạch (Quảng Nam), Phú Tân (Phú Yên),… Và nhẹ nhàng, tự nhiên, nghề làm chiếu cói đi vào ca dao từ lúc nào không hay, với bao tình cảm chất chứa:
“Chiếu cói làng em nhuộm màu tươi tắn
Công em rày mưa nắng gió sương
Chiếu này gởi khắp tứ phương
Gởi người quân tử trải giường nghỉ ngơi.”
(Ca dao)
Quả thật, để làm ra chiếc chiếu, người dân phải trải qua “mưa nắng gió sương” rất nhiều: từ việc thu hoạch cói trên ruộng, đến việc phơi khô sợi cói, rồi “hô biến”, “lên đồ” cho chúng với công đoạn nhuộm màu, sau đó lại đem phơi khô lần nữa… Lúc bấy giờ, sợi cói đã sẵn sàng “bung lụa” để người thợ đưa về dệt.
Làng nghề chiếu cói vô cùng đặc sắc
Chiếu dệt được chia ra làm 2 loại cơ bản: chiếu trắng và chiếu hoa, với nhiều kích cỡ, độ dày – mỏng khác nhau. Chiếu trắng (chiếu trơn) được dệt từ cói trắng không nhuộm màu. Nó đơn giản, mộc mạc nhưng cũng không kém phần lịch sự. Vì vậy, người ta hay dùng chiếu trắng trong mỗi lần cúng bái.
Trái lại, chiếu hoa công phu, màu mè, bắt mắt và có phần “sang chảnh” hơn. Chiếu hoa của Hoài Châu Bắc hấp dẫn người dùng bằng sự trang nhã, hài hòa. Bên cạnh loại chiếu hoa thông thường được dệt từ những sợi cói đủ màu sắc, thì chiếu hoa nơi đây còn có kiểu cầu kì, phức tạp với sự chăm chút kĩ lưỡng của người thợ thủ công: ở giữa có chữ “thọ”, chữ “song hỷ”, hoặc chữ “trăm năm hạnh phúc”,…; ở bốn góc có hoa văn trang trí đa dạng. Loại chiếu hoa đặc biệt này tượng trưng cho sự sung túc, may mắn, hạnh phúc nên rất được ưa chuộng trong dịp lễ tết, cưới hỏi.
Muốn cho ra lò những chiếc chiếu vừa đẹp, vừa bền như vậy, ngươi thợ dệt trước hết phải dựng khung dệt. Đồng thời có một trợ thủ đắc lực ngồi bên cạnh để đưa sợi chiếu vào và người thợ rập khổ xuống khiến cho các sợi chiếu nằm ngang khít đều với nhau. Họ cứ tiếp tục như thế cho đến khi hoàn thành tấm chiếu.
Chiếu cói của xã Hoài Châu Bắc không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của người dân trong vùng và trong tỉnh Bình Định mà còn vươn mình ra cả nước, khẳng định vị thế ở các thị trường lớn như Đông Âu, Đông Nam Á. Hơn 200 tuổi với sự tồn tại của một làng chiếu cói tại Bình Định là quãng thời gian dài, đầy thăng trầm, biến cố, cũng là quãng thời gian đủ để định vị sức sống, giá trị của nó. Giá trị mang tên: làng chiếu cói truyền thống Hoài Châu Bắc.
Thảo Vy – Hiquynhon
Lưu ý: Nội dung bài viết thuộc bản quyền của Hiquynhon.com (Không bao gồm một số hình ảnh). Mọi sao chép cần ghi rõ nguồn, tên tác giả, nhiếp ảnh gia cùng với liên kết về nội dung tương ứng tại Hiquynhon.com.
